LEOPOLD KRONENBERG. W marcu minęła 205 rocznica urodzin.

Wirtualny Sztetl

Przełom marca i kwietnia przynosi dwie ważne rocznice związane ze słynnym polskim dziewiętnastowiecznym finansistą i przemysłowcem Leopoldem Kronenbergiem (1812–1878). 24 marca przypada jego 205. rocznica urodzin, a 5 kwietnia – 139. rocznica śmierci.

Leopold Kronenberg, „Kłosy” 1878, t. 26, nr 668.

Kariera rodu Kronenbergów zaczęła się od przybyłego do stolicy kupca i bankiera Samuela Eleazara Kronenberga, syna rabina z Wyszogrodu, obywatela miasta Warszawy od 1816 roku. Jego szóstym dzieckiem (z ośmiorga) z małżeństwa z Teklą Lewy był Leopold. Leopold przejął dom bankowy ojca, prowadząc go z początku wraz z matką. Ale fortuny dorobił się jako administrator rządowy dochodów tytoniowych. Wielkie zyski z intratnej dzierżawy tego monopolu zainwestował w wiele przedsięwzięć gospodarczych, zwłaszcza rolnictwo, cukrownictwo, handel, bankowość; sprowadził do Polski inwestorów francuskich.

Założony przez Kronenberga w 1870 r. w Warszawie Bank Handlowy z powodzeniem operował na terenie całego imperium rosyjskiego poprzez oddział w Petersburgu. Z jego inicjatywy powstało m.in. Towarzystwo Kredytowe m. Warszawy, Kasa Przemysłowców, Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń od Ognia, Towarzystwo Warszawskich Fabryk Cukru, Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Był członkiem Rady Przemysłowej Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych Królestwa Polskiego, członkiem zarządu Giełdy Warszawskiej, Starszym Zgromadzenia Kupców.

Pałac Kronenberga w Warszawie, Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej.

W 1875 r. Kronenberg powołał do życia Szkołę Handlową (potem im. L. Kronenberga) – pośrednią protoplastkę współczesnej Szkoły Głównej Handlowej. Wydawał „Gazetę Codzienną” (potem „Gazetę Polską”), rozruszaną siłami jego przyjaciela Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wystawił wspaniały pałac, stojący w miejscu dzisiejszego warszawskiego hotelu „Sofitel Victoria”, spalony podczas powstania warszawskiego, a rozebrany w latach 60. XX wieku.

W 1868 r. otrzymał dziedziczne szlachectwo Królestwa Polskiego wraz z herbem Strugi, nazwanym tak, jak jedne z jego dóbr ziemskich. Odegrał przede wszystkim ogromną rolę w rozwoju polskich kolei, stojąc na czele najważniejszych „dróg żelaznych”: Warszawsko-Wiedeńskiej (DŻWW), Warszawsko-Bydgoskiej i Warszawsko-Terespolskiej.

Kronenberg nie był jedynie wybitnym przemysłowcem i finansistą, wieńczącym z powodzeniem niemal każde przedsięwzięcie, w którym brał udział. Jak pisał we wspomnieniach jego syn i spadkobierca, Leopold Julian Kronenberg (1849–1937), „(…) w latach 50. zeszłego [XIX] wieku ś. p. mój Ojciec postanowił poświęcić pracę swoją dla rozbudzenia narodowej i społeczno-gospodarczej siły, upatrując w tym powiększenie i ustalenie odporności narodu naszego przeciw uciskowi ze strony władz zaborczych”. Kronenberg odegrał zatem ważną rolę polityczną w dobie powstania styczniowego jako jeden z przywódców „Białych”. Choć był przeciwnikiem zrywu i stronnikiem Aleksandra Wielopolskiego, to gdy powstanie wybuchło, w okresie dyktatury gen. Mariana Langiewicza, finansował zakupy i przerzuty broni z zagranicy.

Maurycy Pusch, Dworzec Wiedeński w Warszawie, 1890–1899, Biblioteka Narodowa.

czytaj dalej tu: LEOPOLD KRONENBERG…