---

Plany ŻIH na 2023 rok

Żydowski Instytut Historyczny

---

Plany ŻIH na 2023 r. są ściśle związane z rocznicami: w tym roku mija 80 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim, któremu poświęcimy dwie wystawy, a także liczne publikacje. Również 80 lat temu doszło do buntu więźniów obozu zagłady w Treblince. Z kolei jubileusz 75-lecia Żydowskiego Instytutu Historycznego to świetna okazja by opowiedzieć więcej o działaniach instytucji oraz tworzących ją ludziach.

To będzie intensywny rok – kalendarz ŻIH jest wypełniony licznymi wydarzeniami: wśród nich są trzy duże wystawy czasowe i wystawa plenerowa, konferencje, uroczystości organizowane przez ŻIH cyklicznie czy publikacje. Ich celem jest pielęgnowanie pamięci o historii Żydów w Polsce.

– Nie byłoby powstania w getcie warszawskim ani buntu w Treblince, gdyby nie ogromna wewnętrzna siła i odwaga bohaterów tamtych wydarzeń, którzy postanowili postawić opór bestialstwu okupanta. Chcemy przypominać nie tylko o tragedii, jaka ich spotkała, ale także o ich niezwykłej postawie – mówi Dyrektor ŻIH Monika Krawczyk.

WYSTAWY

Już 21.04 otwarta zostanie wystawa „Pomniki oporu. Sztuka wobec powstania w getcie warszawskim (1943-1956)”. Po raz pierwszy w historii będzie można zobaczyć, jak wydarzenia z 1943 roku były interpretowane i ukazywane w pracach artystów powojnia i okresu stalinowskiego. Kuratorom udało się zgromadzić imponującą kolekcję dzieł. Wśród nich są projekty plakatów, obrazy olejne, rysunki, fotografie, a nawet rzeźby. Wrażenie robią także nazwiska artystów, których prace pojawią się na wystawie – to m.in. Eryk Lipiński, Andrzej Wajda, Alina Szapocznikow czy Tadeusz Kulisiewicz.

Wystawa „Pomniki oporu. Sztuka wobec powstania w getcie warszawskim (1943-1956)” 21 kwietnia – 1 października 2023 r.

Kuratorzy wystawy: Marta Kapełuś (ŻIH), Michał Krasicki (ŻIH) oraz dr Piotr Słodkowski (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie).

W drugiej połowie roku goście ŻIH będą mogli odkryć twórczość żydowskiego malarza, rysownika i grafika Izaaka Celnikiera. Ekspozycja „Niewielkie resztki z Solnej. Izaak Celnikier wobec doświadczenia Zagłady” będzie poświęcona powojennej, powstającej na styku socrealizmu z estetyką Arsenału, młodzieńczej twórczości Izaaka Celnikiera. Był on wychowankiem Domu Sierot Janusza Korczaka, więźniem nazistowskich obozów Stutthof, Auschwitz-Birkenau, Flossenbürg i Dachau, cudem ocalał z Zagłady. Będzie to pierwsza ekspozycja jego wczesnych dzieł, w szczególności licznych rysunków z lat 40. i 50. XX w. (m.in. ilustracji do opowiadań Abrahama Rejzena i wierszy Dawida Sfarda), które nigdy wcześniej nie zostały zebrane w jedną całość i nie były pokazywane publicznie.

Wystawa „Niewielkie resztki z Solnej. Izaak Celnikier wobec doświadczenia Zagłady” 10 listopada 2023 r. – 8 czerwca 2024 r.

Kuratorka: Zuzanna Benesz-Goldfinger (Żydowski Instytut Historyczny)

Żydowski Instytut Historyczny będzie także opowiadał historię poza granicami kraju: już w czerwcu w NS-Dokumentationszentrum w Monachium otwarta zostanie wystawa „More important than life…” – wystawa o Archiwum Ringelbluma, której współkuratorem jest pracownik Działu Sztuki ŻIH, dr Piotr Rypson. Opowieść o niezwykłej historii Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego zyska nowy wymiar poprzez zaprezentowanie jej w NS‑Dokumentationszentrum w Monachium. Jest to Centrum Dokumentacji Narodowego Socjalizmu, instytucja powołana, by przestawiać historię totalitaryzmu nazistowskiego. Przeciwstawiona narracji tamtejszej wystawy stałej będzie działalność grupy Oneg Szabat, dokumentująca życie społeczności żydowskiej w getcie i na terenach okupowanych przez Niemców, oraz popełnione przez Niemców zbrodnie.

„More important than life” czerwiec 2023 – styczeń 2024 r.

Kuratorzy: dr Piotr Rypson (ŻIH), Ulla-Britta Vollhardt (NS-Dokumentationszentrum)

„Drogi do powstania. Opór w getcie warszawskim” to tytuł wystawy, która będzie towarzyszyć Marszowi Pamięci – Żydowski Instytut Historyczny organizuje go 21 lipca, by w ten sposób upamiętnić wielką deportację z getta warszawskiego z lata 1942 roku, gdy Niemcy wywieźli z Warszawy niemal 300 tysięcy Żydów. Plenerowa ekspozycja będzie poświęcona różnym formom oporu w getcie warszawskim i pozwoli zobaczyć. jak działalność organizacji młodzieżowych, politycznych i społecznych w getcie doprowadziła do zorganizowana zbrojnego oporu w kwietniu i maju 1943 roku.

„Drogi do powstania. Opór w getcie warszawskim” 21 lipca – 21 września 2023 r.

Kuratorzy: dr Maria Ferenc (ŻIH) i Franciszek Bojańczyk (ŻIH)

WYDARZENIA CYKLICZNE

W 2023 r. odbędą się także wydarzenia cykliczne, które na stałe wpisały się już do kalendarza Żydowskiego Instytutu Historycznego.

21 lipca 2023 już po raz dwunasty ulicami Warszawy przejdzie Marsz Pamięci, który upamiętnia wielką deportację z getta warszawskiego, którą Niemcy rozpoczęli 22 lipca 1942 r. Oficjalnie nazywali ją „przesiedleniem na wschód”, ale wypełnione ludźmi wagony bydlęce jechały do obozu zagłady w Treblince. Marsz, który od lat cieszy się rosnącym zainteresowaniem, symbolicznie poprowadzi uczestników trasą wiodącą od śmierci do życia. Wyruszy spod pomnika Umschlagplatz w głąb Muranowa i zakończy się w samym jego sercu. W tym roku, z okazji 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim, w sposób szczególny wspominać będziemy o różnych formach oporu, tak cywilnych, jak i zbrojnych.

Żydowski Instytut Historyczny upamiętni także 80. już rocznicę buntu więźniów obozu zagłady Treblinka II. 2 sierpnia 1943 roku członkom Sonderkommanda udało się wzniecić powstanie i przeciwstawić władzom obozu. Powstanie także specjalny materiał, dzięki któremu będzie można poznać relacje ocalałych z Treblinki. Obchody uświetnią też wydarzenia artystyczne.

WYDAWNICTWA

Wśród naszych propozycji znajduje się 10 nowych publikacji. Wśród nich album przygotowany przez Annę Duńczyk-Szulc (Muzeum Warszawy) i dr Agnieszkę Kajczyk (ŻIH) pt. Antologia spojrzeń. Getto warszawskie – fotografie i filmy, nawiązujący do tegorocznej rocznicy. Warto zapoznać się z drugą częścią Serca Tory Shai’a Helda (uznana za jedną z 7 książek 2022 roku przez autorkę bloga Żydoteka). Tradycyjnie już ŻIH wyda bogato ilustrowane katalogi towarzyszące prezentowanym w tom roku wystawom czasowym.

Jednym z filarów ŻIH jest działalność naukowa. Dowodem na to są m.in. publikacje będące wynikiem wieloletnich, pogłębionych badań autorów oraz konferencje naukowe: w tym roku będą dotyczyć poezji polsko-żydowskiej (marzec), zbrojnego oporu polskich Żydów w epoce Holokaustu (październik) oraz twórczości Hanny Krall (listopad). 

O wydarzeniach w Żydowskim Instytucie Historycznym w dalszym ciągu będzie informował magazyn Tłomackie 3/5 – to trzeci już rok z nowymi numerami tej publikacji. 

Żydowski Instytut Historyczny działa już od 75 lat!

Tegoroczny jubileusz to okazja, by lepiej poznać ŻIH – także od kulis, gdzie rzadko można zajrzeć. Również z tego powodu historyk dr Paweł Fijałkowski podjął się przygotowanej publikacji Tłomackie – miejsce i ludzie. Jak wielokrotnie podkreślano, o wyjątkowości Żydowskiego Instytutu Historycznego stanowią przede wszystkim ludzie – w pierwszych latach swojej działalności instytut był skupiony wokół osób ocalonych z Zagłady. Ale Tłomackie 3/5 to miejsce, które można odkrywać wieloma zmysłami. Jubileuszowy podcast, który już wkrótce zadebiutuje w sieci, pozwoli spojrzeć na ŻIH z nowej perspektywy. Najbliższa okazja, by osobiście przekonać się, jak wygląda życie ŻIH od kuchni – już 13.05 podczas Nocy Muzeów, do której instytut także dołącza. Więcej informacji będzie pojawiało się w mediach społecznościowych: na Facebooku oraz Instagramie, a także na www.jhi.pl 

---

---