„Przemyśleć Zagładę” Yehudy Bauera nareszcie po polsku!

ŻIH

---

Nakładem wydawnictwa ŻIH ukazała się jedna z najważniejszych książek światowej sławy badacza Holokaustu. To jej pierwsze polskie wydanie.

Profesor Yehuda Bauer jest historykiem, jednym z najwybitniejszych badaczy Zagłady. Obecnie profesor emeritus Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie oraz doradca naukowy Instytutu Jad wa-Szem.

Urodził się w 1926 roku w Pradze. W 1939 wraz z rodziną wyemigrował do Palestyny. Po ukończeniu szkoły średniej w Hajfie dzięki brytyjskiemu stypendium podjął studia na Cardiff University w Walii.

Po powrocie do Izraela wstąpił do Kibucu Shoval i rozpoczął studia na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Swoją rozprawę doktorską poświęcił Brytyjskiemu Mandatowi Palestyny. Obronił ją w 1960 roku. Rok później Yehuda Bauer został wykładowcą w Instytucie Współczesnego Żydostwa na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Był współzałożycielem i redaktorem pisma „Journal of Holocaust and Genocide Studies”. Jest autorem kilkudziesięciu książek i wielu artykułów na temat Zagłady i ludobójstwa. Laureat wielu nagród i odznaczeń, członek Izraelskiej Akademii Nauk.

W recenzji książki Przemyśleć Zagładę opublikowanej w „The Washington Post” Paul Breines pisał:

Książka Bauera wychodzi (…) poza kwestię ratowania [Żydów], stanowiąc ważne wprowadzenie do wielu analitycznych debat nad nazistowskim ludobójstwem. Wśród naukowców zajmujących się tematyką Holokaustu [Bauer] jest tym, który za centralny punkt swojej interpretacji zamiast struktur społecznych i ich funkcji przyjmuje ideologię – nazistowską wizję świata „oczyszczonego” z Żydów. Właśnie ze względu na ideologię sprawców w ramach swoich badań porównawczych nad współczesnym ludobójstwem Bauer postrzega Holokaust jako zjawisko nie mające precedensu w historii. Według niego inne przykłady ludobójstwa były ograniczone politycznie lub w inny sposób: Turcy nie chcieli wyeliminować wszystkich Ormian, podobnie jak naziści nie zamierzali wymordować wszystkich Romów (na cel wzięli tych spośród nich, którzy prowadzili koczowniczy tryb życia, nie zajmowali się zaś tymi osiadłymi). Niemniej jednak w dwóch rozdziałach, w których poddaje ocenie najnowsze interpretacje Holokaustu, Bauer odrzuca tezę Daniela Goldhagena o tym, jakoby od początku XX wieku „eksterminacyjny” antysemityzm ogarnął społeczeństwo niemieckie w takim stopniu, że Hitler miał do dyspozycji naród „ochoczych katów”.

Z kolei profesor Barbara Engelking tak pisze o książce Przemyśleć Zagładę:

[Bauer] sfromułował własną interpretację wydarzenia, do którego – jak twierdzi – nie musiało dojść. „Tak jak zbrodnia popełniona na Żydach nie była nieunikniona, tak samo nie jest niewytłumaczalna” – pisze Bauer, argumentując, że Zagładę można i należy zrozumieć, gdyż jest ona wydarzeniem ludzkim, w tym sensie, że dokonali go ludzie z powodów leżących w ludzkiej naturze i metodami wymyślonymi i zastosowanymi przez ludzi. (…) zachęca nas do odrzucenia wszelkich interpretacji lokujących ją poza sferą racjonalności, traktujących ją jako „niewytłumaczalną”, i zaprasza do przemyślenia tego bezprecedensowego wydarzenia w kategoriach historycznych.

„Przemyśleć Zagładę” – jedna z najważniejszych książek historyka światowej sławy – wreszcie, z wieloletnim opóźnieniem, trafia do rąk polskiego czytelnika. To elementarz dla wszystkich próbujących lepiej zrozumieć świat, w którym żyjemy.

W swoim słynnym przemówieniu w Bundestagu, wygłoszonym 27 stycznia 1998 roku, profesor Yehuda Bauer powiedział:

(…) Kiedy naziści chcieli dokonać rebelii wymierzonej w kulturę zachodnią, kogóż jeśli nie Żydów, którzy ciągle stanowili żywe przypomnienie jednego ze źródeł tej kultury, musieli unicestwić? Żydzi – bez względu na to, czy tego chcą, czy nie – stanowią kluczowy składnik autopercepcji mieszkańców Zachodu. Ta autopercepcja rozpowszechniła się na świecie nie tylko za pomocą tak zwanej cywilizacji zachodniej, ale też przez kulturę kiczu, która również powstała na Zachodzie. (…)

Książkę Yehudy Bauera „Przemyśleć Zagładę” — w tłumaczeniu Jerzego Giebułtowskiego i Janusza Surewicza, wydaną we współpracy z Fundacją Textura — mogą Państwo nabyć w Księgarni na Tłomackiem lub on-line tu: Sforim.pl.

---

 

---